ردیابی مخاطرات پلایای حوض سلطان با بررسی آشفتگی در میکرولندفرم ها

دخالت انسان در تشدید مخاطرات طبیعی مورد توجه محققان است. شناخت واکنش پدیده های مورفولوژی نسبت به فعالیت های انسان در همۀ پدیده ها قابل ردیابی نیست. لندفرم های کوچک تغییرات کوتاه مدت ناشی از دخالت های انسانی را ثبت می کنند و به آن واکنش نشان می دهند. پلایاها از جمله نواحی ای است که می توان به طور دائمی یا ماهانه تغییرات میکرولندفرم ها را ردیابی کرد. پلایاها باقی ماندۀ دریاچه های بارانی کواترنر هستند که اغلب آنها در حال حاضر حوضه های نواحی خشک و نیمه خشک را زهکشی می کنند. تغییرات مقدار آب ورودی به پلایاها و دخالت های انسان، سبب ایجاد تحولات شکل زایی در آنها شده که آثار آن در میکرولندفرم ها قابل شناسایی است. در این پژوهش تالاب حوض سلطان با مساحتی حدود 330 کیلومتر در شمال استان قم از طریق مدلسازی فراکتالی برای تعیین الگوی حاکم بر میکروفرم ها بررسی شد. داده های تحقیق از مشاهدات میدانی برداشت شده است. به منظور اندازه گیری فراکتال های هندسی، مشاهدۀ میدانی در بهار 1393 انجام گرفت و 102 میکروفرم رسی در اردیبهشت بعد از بارندگی انتخاب شد. از کل نمونه ها 73 میکروفرم که از لحاظ مرزی به خوبی توسعه یافته بودند، به طور تصادفی انتخاب و ابعاد آنها به طور دقیق محاسبه و ترسیم شد. نتایج به دست آمده نشان داد که dap محاسبه شده براساس مدل فراکتالی محیط – مساحت، مقادیری بین 5/1 تا 5/2 را شامل می شود، که گویای شدت تغییر میکروفرم های گلی و تمایل آنها به افزایش آشفتگی و بی نظمی است. نمودار لگاریتمی مدل فراکتالی نیز نشان می دهد، که ارتباط خطی بین لگاریتم محیط و لگاریتم فرم های مورد نظر وجود دارد، به طوری که ضریب همبستگی 2r به دست آمده بزرگ تر از 98/0 است. افزایش آشفتگی در پلایای حوض سلطان حاکی از واکنش آن به دخالت انسان در برداشت منابع معدنی و بی نظمی در مقدار آب ورودی است که می تواند نتایج مخاطره آمیزی را در این بخش از کشورمان ایجاد کند.